17 november 2013
Ontmoeting van de dag:
Jade is weer heel vroeg wakker. Jo trekt samen met haar naar buiten. Een leeftijdsgenootje van Jade komt op straat naar hen toe. Met haar zusje van één jaar op de arm. ‘Ik kom niet bedelen,’ zegt ze. ‘Maar kan je wat melk voor mijn zusje kopen?’
16 november 2013
Ontmoeting van de dag:
We trekken nog eens een dag uit voor de tempels rond Angkor Wat. In en rond elke tempel proberen vrouwen en kinderen souvenirs te verkopen. We babbelen met een paar meisjes. Ze beloven dat ze door de week naar school gaan. Eén van hen telt de tien ansichtkaarten in haar hand af in het Engels, Frans, Duits, Spaans en Nederlands. Op mijn vraag telt ze ook in het Cambodjaans. ‘Vanwaar komen jullie?’ zegt hun moeder. ‘From Belgium. Dutch,’ zeg ik. Het meisje begint op slag opnieuw te tellen: ‘Eén, twee, drie, …’ We tellen mee. Een vriendinnetje probeert Jade iets duidelijk te maken. Ze wil drie op een rij spelen in het zand. ‘If I win, you buy,’ zegt ze. Met een pakje kaarten in de hand gaan we de tempel uit.
15 november 2013
Ontmoeting van de dag:
De tuktuk brengt ons over hobbelwegen naar een dorp op het platteland. ‘Willen jullie de school bezoeken?’ vraagt de bestuurder ons. Hij rijdt ons bijna de speelplaats op. Meisjes staan hier en daar in groepjes onder een boom, de jongens zijn verzameld op en rond de zandplek die dienst doet als voetbalveld. ‘Zij zijn vrij vandaag,’ zegt onze bestuurder. Hij loopt door tot aan een open klasdeur. De leraar komt even buiten. Natuurlijk mogen we zijn les storen. Op blote voeten stappen we het klaslokaal binnen. Achtenveertig tieners in blauw-wit uniform veren voor ons recht. De handboeken met het krullerige Kmer-alfabet liggen open op de houten banken. Maar dankzij ons kunnen ze hun Engels oefenen. Eerst vertellen we wie we zijn en vanwaar we komen. Daarna mogen de leerlingen ons vragen stellen. ‘Hoe oud zijn jullie?’ ‘Meer dan veertig?’ Ze lachen hartelijk. ‘Wat is je lievelingskleur?’ ‘Hoeveel soorten Cambodjaans fruit kan je opnoemen?’ We worden uitvoerig uitgezwaaid: ‘Tot de volgende keer!’
14 november 2013
Ontmoeting van de dag:
In één van de tientallen tempels rond Angkor Wat mogen we wierrook offeren aan een boeddhabeeld. Terwijl we knielen bindt een vrouw ons een vriendschapsbandje om: ‘Ik wens jou en je familie geluk, gezondheid en een lang leven.’ Het lijkt even alsof we eeuwen terug in de tijd zijn beland.
13 november 2013
Ontmoeting van de dag:
Met de bus rijden we kilometers langs armoedige woningen. Langzaam krijgt het landschap terug de overhand. De felgroene rijstvelden en immense meren tegen de hemelsblauwe lucht omringen dorpjes met rieten en houten huizen op palen. Hier en daar is er een erf zonder vuilnis.
’s Avonds lopen er tussen de toeristen bedelende kinderen. Een jongen met een gespalkte voet vraagt me een dollar. Geld kan naar geslepen volwassenen gaan, dus ik weiger. Ik bied het kind een pen aan. Hij schudt het hoofd. ‘One dolar, please.’ ‘Do you want some food?’ vraag ik. De meeste kinderen zeggen hier ‘nee’ op. Deze grijpt zijn kans. Hij leidt me langs het kraampje van de fruitshakes heen tot bij de pannenkoekenjongen. Met zijn neus tegen het glas gedrukt kijkt hij hoe de verkoper zijn pannenkoek met banaan en chocolade met de grootste zorg bereidt. Een leeftijdsgenootje wandelt met een half gevulde vuilzak voorbij. Op twee meter afstand blijft hij staan. De pannenkoekenjongen kijkt me vragend aan. Evenlater zoeken ze, elk met hun feestmaal in de handen, samen een plekje op een drempel van een gesloten zaak.
12 november 2013
Ontmoeting van de dag:
‘Het is hier net een gevangenis.’ Wij zeiden het vroeger op school. Mijn leerlingen zeggen het nu wel eens. Vandaag lopen we echt in een school die een gevangenis werd. Want studeren was ten tijde van Pol Pot overbodig. Gewerkt moest er worden. Dus iedereen met zachte handen en een gestudeerd hoofd ging eraan. Eerst gefolterd in deze school, nadien meedogenloos vermoord in de Killing Fields. Duizenden mensen werden hier gedood. In het hele land wel drie miljoen. Bijna de helft van de hele bevolking. We lopen langs de kleine cellen, gemetseld in oude klaslokalen, hier en daar hangt er nog een schoolbord aan de muur. Iemand heeft er de regels voor de gevangenen op geschreven: niet huilen of roepen, nooit tegenspreken, niet nadenken voor je antwoord geeft. De schoolgebouwen zijn behangen met prikkeldraad. Op deze plek overleefden maar zeven gevangenen. Omdat ze konden helpen met het herstellen van de typemachines. Of konden schilderen wat er gebeurde, zodat de rest van de bevolking leerde luisteren.
Jade kruipt buiten op een bankje om aan de gruwel te ontsnappen. Met haar kleine hand in de mijne lopen we over de oude speelplaats. Twee bejaarde mannen zitten onder een afdak. Zij ontkwamen aan de dood. En zijn ooit op een dag onder een boom gaan zitten om aan alle bezoekers van de gevangenis te vertellen wat ze hebben gezien en meegemaakt. Zodat het nooit meer opnieuw zal gebeuren. ‘Iedere overlevende heeft de verantwoordelijkheid om de stukken weer aan elkaar te lijmen,’ zegt één van hen.
11 november 2013
Ontdekking van de dag:
De 11.11.11-beelden liggen hier voor het oprapen: kinderen die tussen het vuil spelen, bedelende kinderen op blote voetjes aan grote kruispunten. Een meisje in lompen, haar arm om haar kleine broertje op haar rechterheup. Een jongen in kleermakerszit op de straattegels langs de riverside, vlakbij het goud geverfde koninklijk paleis, zijn zusje slapend in de holte van zijn knieeën. Iedereen loopt er met een boog omheen.
De straat voor het paleis is afgezet. 60 jaar geleden werd Cambodja onafhankelijk. Dat moet gevierd worden. Als het donker is, zien we vanop een afstand het vuurwerk. Het broodnodige geld wordt hier de lucht in geschoten. ‘Wat zouden die kinderen nu denken?’ zegt Warre. Ik doe mijn ogen dicht. Hoe kan ik naar die luchtfonteinen in rood, geel en groen kijken terwijl even verder kinderen honger hebben? En geen stevig dak boven hun hoofd. Het geluid van het vuurwerk blijft. Ieder schot raakt me in mijn hart. ‘De kinderen van hier zijn té onafhankelijk, mama,’ zegt Warre.