Geen luchtige zomerroman
“Vluchten werkt niet langer, wraak misschien wel.”
Met die gedachte van een hoofdpersonage dat na de zoveelste deze angstaanval besluit dat het genoeg is geweest, begint Onderstroom, het tweede boek voor deze doelgroep van Goedele Ghijsen. Een boek dat na het uitlezen nog lang na smeult.
Want Onderstroom is een coming-of-age jongerenroman waarin de thema’s van het jongerenbestaan – vriendschap, erbij willen horen, wij/zij denken, grenzen aftasten en overschrijden – onder een vergrootglas worden genomen. Maar hoewel dit boek zich afspeelt in de zomer is dit geen luchtige zomerroman waar het hoofdpersonage met vertedering op terug kijkt, nee, dit is zomer die de wereld van het hoofdpersonage compleet op z’n kop zette.
“Dat was het begin.
Op goede dagen speelt dat beeld
zich nog steeds af
in mijn hoofd.
Het was het begin
van het einde.”
Angst en paniek teisteren het leven van Aylin, maar praten over die ene zomer drie jaar geleden lukt niet. Want “sommige wonden maken je stil voor je rest van je leven.” Toch is het nu genoeg geweest, Aylin moet terug. Terug naar haar oude dorp waar het allemaal ooit begon; die ene zomer toen Kyra het leven van Aylins groep vrienden overhoop haalde. Het begon allemaal zo goed; de tieners drinken hun eerste biertjes en houden hun ouders voor de gek met neptattoos, toch is aan het einde van de eerste week de vriendschap niet meer te zijn wat het ooit was. De oplossing? Weddenschappen, die misschien onschuldig beginnen maar steeds verder uit de hand lopen.
Val in de diepte
Goedele Ghijsens tweede jongerenroman volgt na haar debuut Vluchtweg. De setting van deze twee boeken is misschien anders, maar wat wel gelijk is, is de onderliggende spanning die in allebei de verhalen aanwezig is. Want net als in Vluchtweg, voel je ook in Onderstroom iets borrelen wat maar niet helemaal naar de oppervlakte wil komen.
Waar en wanneer de groep jongeren precies de lijn overschrijden van geen weg terug, is voor de lezer al snel duidelijk. Want iets verandert in de dynamiek als Kyra, weggelopen voor haar ouders, steun zoekt bij deze vriendengroep. Kundig wisselt Ghijsen tussen de twee tijdlijnen, waarin Aylin in de toekomst in staat is om te benoemen wat er fout is gegaan maar de vriendengroep in het verleden hier nog geen weet van heeft. Ook in Ghijsens schrijfstijl is deze spanning tussen nu en later voelbaar, door stukjes die lezen als vrije vers en zeer effectief de vinger op de zere plek leggen. Juist het minimalistische gebruik van woorden op de momenten dat de emoties zich op het hoogste punt bevinden, komt binnen als een mokerslag.
“Als in een film in slow motion zonder bijbehorende muziek.
Enkel beeld.
Stilstaand beeld.”
Wat een zinderend, prikkelend verhaal. Onderstroom is een kort boek met 134 pagina’s, toch weet Goedele Ghijsen opnieuw indruk te maken met een boek dat hopelijk in veel handen van jongeren terecht zal komen. Het verhaal is misschien vlot geschreven, maar schuwt de diepte niet.
Vergeet tijdens het lezen niet om af en toe weer bovenwater te komen.
Onderstroom, Goedele Ghijsen
Na Vluchtweg, dat afgelopen jaar genomineerd was voor de Leesjury, komt Goedele Ghijsen met Onderstroom met haar tweede boek voor jongeren. De afgelopen maanden gaf ze ook schrijfworkshops doorheen het land. In dit 135-pagina’s tellende jeugdboek lezen we over een vriendengroep die tijdens de vakantie samenkomt aan een rivier. Ze geven elkaar uitdagingen en tasten zo elkaars grenzen af. Wanneer er een mysterieus meisje opduikt, dreigt hun vriendengroep uit evenwicht te geraken.
Het is een coming-of-age verhaal waarin de personages op zoek gaan naar zichzelf. Daarnaast komen ook thema’s zoals liefde, vriendschap, wraak en het aftasten van grenzen aan bod. Het boek toont verder ook hoe (onschuldige) uitdagingen in het verleden een impact kunnen hebben op de toekomst. We krijgen namelijk inzicht in zowel het heden als het verleden. Die twee periodes worden onderscheiden door middel van een andere kleur van de pagina’s.
Vlotlezend verhaal
Goedele Ghijsen weet hoe ze situaties moet beschrijven waardoor je je de plekken in het verhaal, zoals de rivier, helemaal voor je kan zien. Door het verhaal af te wisselen met korte gedichten, weet de auteur je aandacht te behouden en de nodige rust te voorzien in het verhaal. De schrijfstijl zelf is vlot en bevat veel dialoog tussen de jongeren. Zo kan je je al snel identificeren met Aylin, Lucas, Sören, Finn en Elide. Toch miste ik soms wat connectie met de personages, wellicht omdat de personages voor mij nogal jong overkwamen. Wat mij betreft had het boek nog iets langer mogen zijn zodat de verschillende personages nog wat meer uitgewerkt konden worden.
Dat ene uur leek
wel eeuwen te duren,
maar we hadden elkaar.
We keken
de angst
schouder aan schouder
in de ogen.
Goedele Ghijsen heeft met Onderstroom een boek geschreven dat, ondanks het beperkte aantal pagina’s, heel wat thema’s bevat. Dat maakt het een erg gelaagd verhaal. Zeker aangezien we zowel in het heden als in het verleden lezen. Voor mij had het boek wel nog net iets langer mogen zijn zodat we nog wat meer uitdieping zouden krijgen over de personages. Voor lezers die niet vaak een boek oppakken, kan dit boek hen hopelijk aanmoedigen om vaker een boek te lezen! Het is dan ook een ideaal boek voor de beginnende YA-lezer. De doorgewinterde YA-lezer blijft mogelijks wat op zijn honger zitten.
Recensie: Onderstroom – Goedele Ghijsen
Beklemmend boek over erbij willen horen
Onderstroom – Goedele GhijsenDrie zomers geleden. Komst Kyra. Haalt het leven een vriendengroep overhoop. Heden. Aylin. Nachtmerries. Gaat terug naar geboortedorp. Probeert in reine te komen met verleden.
Dit verhaal gaat over vriendschap, over wij tegen zij, over verliefdheid, over erbij willen horen, over samen zijn, over anders zijn, over vluchten voor, over overleven, over veilig zijn, over iemand helpen, over uitdagingen, over grenzen aftasten en overschrijden, over stoer zijn of toch niet, over iemand verraden, over angst, over nachtmerries over wraak en over vergeving.
´Onderstroom´ is een coming-of-ageverhaal dat verteld wordt vanuit het standpunt van Aylin, een vijftienjarige puber. Het speelt zich af over twee verschillende seizoenen met drie jaar tussen. In de zomervakantie drie jaar geleden vullen de vijftienjarige Aylin en haar vrienden hun tijd met elkaar uit te dagen via opdrachten. Drie jaar later zien zij elkaar terug in de winter.
Goedele Ghijsen schreef dit boek in een heel toegankelijke taal en met een heel erg vlotte pen waardoor het verhaal zich dan ook laat lezen als een sneltrein. De auteur maakt ook gebruik van mooie beschrijvingen waardoor ik me als het ware zelf zag rondwandelen in het dorpje.
En niettegenstaande het verhaal verspringt tussen het heden en het verleden, toch ben je op geen enkel moment de draad kwijt. De layout van het boek draagt hiertoe zeker ook bij. Want, door gebruik te maken van verschillende kleuren van pagina’s weet je zo heel duidelijk of je je in het heden bevindt of drie jaar eerder.
Van in het begin van het boek voelde ik een zekere onderhuidse spanning. Echt aan alles voel je als lezer dat er nog iets gaat gebeuren. Hierdoor werd het voor mij dus onmogelijk om dit boek aan de kant te leggen.
Dit boek is echt een must-read.´Onderstroom´ werd eigenlijk geschreven voor young adults (15+), maar absoluut gelezen worden door volwassenen. Dankjewel Goedele Ghijsen, omdat je me opnieuw deed beseffen dat kleine uitdagingen soms toch heel verregaande gevolgen kunnen hebben. Je hebt me meegenomen in je prachtige verhaal. Jouw boek zal mij bijblijven!
Booksreadbyn @Instagram
Ik las het nieuwste boek van Goedele Ghijsen ‘Onderstroom’.
Het boek wordt verteld vanuit het perspectief van Aylin, een 15-jarige puber die haar zomervakantie doorbrengt met haar vrienden Lucas, Sören, Finn en Elide. Ze wonen in een saai dorp en er valt niet veel te beleven dus het belooft een lange zomer te worden maar ze besluiten om er samen de zomer van hun leven van te maken. Wat volgt is een verhaal vol spannende elementen, gedurfde uitdagingen, een ontluikende liefde maar ook over vriendschap, grenzen stellen en/of overschrijden, erbij willen horen en anders zijn.
Het was een boek dat ik maar moeilijk kon neerleggen, dus ik las het nagenoeg in één ruk uit, heel meeslepend want je wil gewoon weten hoe het verder gaat.
Het boek is opgedeeld uit twee periodes in het leven van de pubers en dat is duidelijk zichtbaar aan de bladspiegel. De lichtgekleurde pagina’s vertellen het verhaal van de zomer toen ze 15 jaar en redelijk onbezonnen waren. De donkergrijze pagina’s vertellen het verhaal 3 jaar later als ze elkaar terug treffen op de plek die hun leven voorgoed veranderde. Sindsdien is niks meer hetzelfde en het is dus goed voor pubers om dit boek te lezen en te beseffen dat schijnbaar onschuldige uitdagingen écht een grote impact kunnen hebben.
Qua beschrijvingen zit het helemaal snor en het is met een vlotte pen geschreven waardoor je het gevoel hebt dat je een connectie hebt met de personages en de omgeving.
Dikke aanrader en uitermate geschikt voor pubers (15+), zeker voor diegenen die niet graag lezen want het boek telt 135 pagina’s en het is uit in een oogwenk.
Mitsy van Leesbeesten @Instagram
Ik kreeg het opgestuurd met de vraag: “Beste Jongeren.Boekensite.gent, sinds deze week ligt mijn boek Vluchtweg in de winkel. Er hoort ook een lesmap bij. Mag ik dit in jullie groep melden, alsjeblieft?” Ik doe dat graag maar hou er wel van om niet zomaar alles op onze pagina te gooien. Dus vroeg ik het boek op.
Een cover die mij wel aansprak en een titel die dubbel kan gelezen worden, daar zit wat in… Gewoontegetrouw blader ik eerst eens doorheen een boek, lees de eerste pagina’s, ‘weeg’ dus het boek en beslis dan hoe hoog het op mijn onontgonnen leesstapel komt te liggen. Twee uur later klapte ik dit boek dicht… (134 p.)
‘Perplex’ is het enige woord dat het leesgevoel kan vatten dat overbleef. Al vanaf de eerste pagina werd ik overmeesterd door het uitgepuurd taalgebruik dat flirt met proza. Je komt terecht in het hoofd van een van de drie hoofdfiguren, Nadesh. Hij is een jonge vluchteling uit een niet nader omschreven land die op heel jonge leeftijd hier bij ons terechtkomt. In korte van alle franje ontdane zinnen krijg je een stamp van eenzaamheid en ontwrichting op je lijf. Met zo weinig woorden zulke emoties overbrengen dat is uitzonderlijk sterk. Het is Nadesh’ eerste schooldag en hij wordt in de schooljungle gegooid. Hij niet alleen, ook Miro. Een klein fragiel meisje. Er worden slechts een paar woorden gewisseld. Twee eenzamen midden in de schooljungle. Die eerste twee pagina’s als ik die nu herlees plakken onmiddellijk terug op mijn vel en die stoemp van gisterenavond komt terug.
Het derde hoofdpersonage Jana zit ook in de klasgroep. Leiderstype, een leeuw, een roofdier dat zijn plaats opeist en dat de groep laat zien, laat voelen, laat ruiken. Goedele Ghijsen laat je ook bij haar in het hoofd toe. Subtiel zet Jana een oorlog in gang, in deze schooljungle zal zij haar territorium bewaken én manipuleren. Jana heeft haar zinnen gezet op de mysterieuze Nadesh maar die is duidelijk niet klaar voor onze westerse sociale omgangsvormen. Hij en Miro blijven de underdogs die elk op hun wijze de strijd aangaan. Twee empathische karakters die tot elkaar aangetrokken worden maar dit nog niet beseffen, tot de bom ontploft. Die bom ontploft reeds in de proloog maar vakkundig als een echte thrillerauteur geeft ze die pas bloot in het plot.
Het zou een mooi feelgoodboek kunnen zijn, twee onbegrepen tieners die elkaar vinden, maar de realiteit is anders. De realiteit is ook niet mooi. Goedele Ghijsen zet hier een wereld neer waar tieners zich onmiddellijk zullen in herkennen. Ze legt op een pijnlijke wijze de verpletterende kracht van pesten bloot. Niettegenstaande zij vertrekt vanuit het toch ietwat cliché van de tiener uit een ontwricht gezin dat zichzelf hoog in pikorde weet te plaatsen tegenover een schriel timide meisje dat reeds de gevolgschade van eerder pestgedrag met zich meedraagt en niet echt kan aansluiten met leeftijdsgenoten doet zij dit grandioos en ingrijpend door de rake taal die zij hanteert. Zij verdiept de problematiek nog meer door de Nadesh die als jonge vluchteling dit niet kan begrijpen. Tijdens het lezen wisselt zij gedurig van perspectief en blikveld, ze laat je doorheen het netvlies van elk personage kijken om hun perspectief op de wereld te begrijpen.
Vluchtweg, zal jongeren bij het nekvel pakken en laten nadenken maar ook laten genieten van prachtige taal en genadeloos meesleuren in de vertaling van hun eigen wereld.
Jan Stevens, redacteur boekensite.gent – Facebookpagina van jongeren.boekensite.gent, 31 augustus 2021
VLUCHTWEG
door Nikkileest
Ik begin mijn recensie even met een trigger warning. Dit boek gaat over pesten. Dit kan voor sommige van ons nare gevoelens oproepen als je dit boek leest.
•
In dit boek volgen we de jungle die een klaslokaal kan zijn. Het is eten of gegeten worden. We volgen 3 klasgenoten, Miro, Nadesh en Jana. Alle drie strijden ze hun eigen oorlog op hun manier. De strijd is aan vanaf moment één en wordt alleen maar heviger, tot, het niet meer gaat en de bom ontploft.<p>
Het juniorboek is vlot geschreven en je leest het per hoofdstuk vanuit een van de hoofdpersonages. Het is begrijpelijk geschreven waardoor jongeren dit boek ook goed kunnen lezen. Doordat je steeds vanuit een ander perspectief leest, leer je alle drie de hoofdpersonages goed kennen en ga je ze ook alle drie begrijpen. Het goede aan schrijfstijl van deze auteur is, is dat je meegezogen wordt het klaslokaal in. Ik verslond dit boek binnen een dag en het heeft me lang bezig gehouden. Ik vertelde mijn man erover, mijn moeder en enkele collega’s. Dit soort boeken moeten er zijn.
•
Dit boek is voor jongeren, leerkrachten, ondersteunend onderwijspersoneel, ouders, jeugdwerkers, bibliothecarissen, vrijwilligers, voor jou en voor mij. Want dit boek is precies zoals het er aan toe kan gaan in een klas. Precies die jungle die het kan zijn. Dit boek biedt herkenning, houvast en misschien schrik je wel van dit verhaal, valt ineens alles op een plek. Al deze gevoelens die je een plekje moet geven na het lezen. Mijn mede juffen en meesters, alsjeblieft, lees dit boek. De Miro’s, Jana’s en Nadeshen hebben ons nodig.<p>
‘Sprookjes zijn waar, niet omdat ze zeggen dat draken bestaan, maar omdat ze ons tonen dat draken kunnen worden verslagen.’<p>
Nikki Leest op Hebban, 5 september 2021<p>
https://www.hebban.nl/recensie/nikkileest-over-vluchtweg?fbclid=IwAR04bECRBaqrs6wXw9pGS1B51czrGhuJZdFKiSEnVcPaGW81XiyKzVNaAe4
Drie jongeren, elk van hen heeft zijn problemen. Elk van hen probeert te overleven. Of is vluchten hun enige optie?
De eerste jongere waarmee we kennismaken is Nadesh Janoudi. Hij begint het schooljaar in een nieuwe klas. En dat mag je wel heel letterlijk nemen; hij moest vluchten naar een ander land, zonder familie, bagage of geld. Zijn enige kostbare bezit is zijn gsm vol berichtjes en foto’s. Het is zijn enige mogelijkheid om contact op te nemen met zijn familie. De tweede jongere is Miro. Zij valt als een blok voor Nadesh. Hij heeft een litteken rond zijn oog en dat trekt haar wel aan. Maar ook het derde personage Jana richt haar pijlen op hem. Jana, strijdvaardig als ze is, gaat direct het duel aan en viseert Miro. Ze kwetst haar als ze daartoe aanleiding vindt, ze pest haar om er zelf beter uit te komen en dit is slechts het topje van de ijsberg. Nadesh houdt zich echter afzijdig en krijgt kop noch staart aan al dat kleingeestig gedoe.
“Thuis zijn littekens nooit mooi.
Het kwam niet van de oorlog. Toen ik vier was, liep ik tegen een hete schaal.
De oorlog maakte alleen schrammen op mijn hart.
Hij kraste in mijn hoofd.
Kerfde in mijn ziel.
Jana wees alweer naar zichzelf, dus ik kon het haar niet zeggen.
Ze dacht dat ik haar niet begreep. Dat klopte. Ik verstond haar woorden wel, maar ik snapte haar denken niet.”
Schrijfster Goedele Ghijsen én tevens leraar Nederlands schreef al verhalen als kleine meid. Ze klom in een appelboom om er ongestoord haar fantasie de vrije loop te laten. Klinkt lekker romantisch, toch? Vluchtweg is allesbehalve romantisch. Het is – helaas nog te vaak – pure, harde realiteit. Verdeeld over drie verschillende vertelperspectieven kruipen we in het hoofd en hart van de personages. Op die manier begrijp je sommige uitspraken, kan je bepaalde handelingen beter plaatsen en snap je hun keuzes. De andere personages kunnen niet in elkaars gedachten kruipen en door gebrek aan dialoog ontstaan er nog meer conflicten. Is dat niet hoe het er in de klas of in het dagelijkse leven kan aan toegaan?
Ghijsen schreef het perfecte verhaal om met jongeren aan de tafel te zitten en te praten over verantwoordelijkheden, pesten, trauma’s en sociale en etnische achtergronden. Ghijsen biedt met Vluchtweg het ideale vertrekpunt en een stevige portie voer tot discussie. Ze geeft geen antwoorden, maar stelt ons wel voor enkele gewetenskwesties. En die moeten aangepakt worden. Er is een lesbrief beschikbaar om Vluchtweg in de klas te bespreken, daar staan enkele nuttige oefeningen in om bovenstaande thema’s aan te pakken.
Vluchtweg’ van Goedele Ghijsen:
De vele gezichten van pesten ****
Jaloezie, pesterijen, wegvluchten. Vanuit drie verschillende invalshoeken laat ‘Vluchtweg’ zien dat het leven als schoolgaande tiener lang niet altijd even gemakkelijk is.
Miro is nieuw in de klas. Op haar vorige school werd ze gepest, nu is ze toe aan een frisse start. Ook Nadesh is nieuw: hij moest vluchten uit zijn geboorteland, waar oorlog woedt. Jana is al jaren de onbetwiste leider van de klasgroep. Wanneer het bij haar thuis weer eens fout loopt – en dat gebeurt nogal vaak – moet iemand in de klas dat ontgelden. En Miro blijkt al gauw het ideale slachtoffer.
Vluchtweg bestaat uit korte hoofdstukken waarin Miro, Nadesh en Jana afwisselend aan het woord zijn. Dat maakt het niet enkel mogelijk om je in elk van hen in te leven, het laat ook zien hoe verschillend deze jongeren naar de gebeurtenissen kijken. Hun realiteit wordt gekleurd door wat ze hebben meegemaakt. Miro is zo vaak gepest dat ze op den duur in alles kwaad opzet ziet, zelfs wanneer de ander het niet zo bedoelt. Jana is zo jaloers op de thuissituatie van Miro, dat ze zichzelf ervan overtuigt dat Miro met zoveel geluk onmogelijk erg kan lijden onder de pesterijen. Nadesh heeft geleerd dat je moet vluchten om te overleven, en neemt die strategie mee naar de klasgroep.
Auteur Goedele Ghijsen toont in dit boek pesten in al zijn complexiteit en vanuit zoveel invalshoeken dat elke jongere wel ergens in het verhaal een glimp van zichzelf zal opvangen.
Uit: Het Nieuwsblad, 25 september 2021
VLUCHTWEG (2021)
Nadesh, Miro en Jana zijn veroordeeld tot samenleven in de jungle van het klaslokaal. Elk strijden ze hun eigen oorlog. Elk reageren ze dat op een andere manier op hun klasgenoten af. De spanning stijgt, tot de bom ontploft.
Buikpijn
Buikpijn, dat is het gevoel dat achterblijft als je het boek Vluchtweg dichtslaat. Als volwassen lezer sta ik al verder af van wat er in dit boek besproken wordt, maar ik denk dat er voor jonge lezers misschien wel een hoop herkenning gepaard gaat met die achterblijvende buikpijn.
Goedele Ghijsen bespreekt in deze jeugdroman namelijk veel herkenbare onderwerpen zoals vriendschappen, identiteit en je plek in de wereld vinden. Maar vooral centraal staat het verhaal van drie jonge tieners, en pesten. Ghijsen gaat echter nog een stapje verder in het verhaal wat ze de lezer voorlegt. Er is nog een ander gevoel verbonden in de drie perspectieven die we te lezen krijgen; welkom zijn en je ook daadwerkelijk welkom voelen. Op school, in je eigen huis, in Nederland.
“Welkom,’ het mooiste Nederlandse woord. Ik schreef het onder ‘hallo’. Waarom hoorde je het bijna nooit?”
Vluchtweg begint aan het eind, een proloog valt midden in een scene binnen: “Plots gaat het snel”. Het voelt als de start van een pageturner, compleet met een vermelding van een ambulance en ‘doden’. De vragen zijn meteen aanwezig. Echter neemt het verhaal hierna meteen een stap terug, van mei terug naar negen maanden eerder, in oktober. Want dit is geen thriller, we zijn op een school en we ontmoeten drie leerlingen.
De lezer ontmoet Nadesh als eerste. Hij is een vluchteling en net aangekomen in Nederland. Een bijzonder contrast bestaat tussen de lege pagina’s in zijn perspectief omdat hij de taal nog niet rijk is maar tegelijk zoveel meer lijkt te weten van het leven dan zijn nieuwe klasgenoten. Daarna ontmoet de lezer Miro, ook nieuw in de klas. En als laatste Jana. Het zijn jonge tieners en de hormonen razen. Wat eerst nog een opmerking is die in het verkeerde keelgat vliegt, wordt al snel pesten. Wat eerst nog een grap was, verpest al snel Miro’s leven.
‘De omstander’, ‘de gepeste’ en ‘de pester’
Toch zou het te makkelijk zijn om deze drie personages te bestempelen als ‘de omstander’, ‘de gepeste’ en ‘de pester’. Want wat Ghijsen juist met de drie perspectieven laat zien, is dat een mens een situatie altijd met een bepaalde lens bekijkt. Waar je bent geweest en wie je nu bent, beïnvloedt hoe jij de wereld ziet.
Want Nadesh vluchtte ooit voor een oorlog, en zo ziet hij in het gedrag van zijn klasgenoten een oorlog in het klein. Vluchten is hem bekend, en dus kijkt hij voornamelijk op afstand toe als de eerste signalen wijzen op pestgedrag. Miro’s onzekerheid en vorige ervaringen zorgen ervoor dat ze bevriest en zich terug trekt. Ze kan niet aan de bel trekken en verdwijnt daarom langzaam in een donker gat. En ook lijkt het zo makkelijk om met een beschuldigende vinger naar Jana te wijzen, zet haar thuissituatie je aan het twijfelen. “Elke zwakte vormt een gevaar. Dat had ik thuis geleerd.” Zegt Jana als Miro haar niet eens aan durft te kijken en Jana zodoende van woede kookt. Jana weet het wel beter, je moet vechten in het leven. Dat heeft ze thuis geleerd, niks komt zomaar aanwaaien.
“Ik kon mijn ogen niet geloven.
Dit was oorlog in het klein.
Alle klasgenoten keken de andere kant uit. Op hun schermpjes
zagen ze de wereld, maar voor elkaar waren ze blind.
Ze vluchtten.”
Drie perspectieven, drie tieners. Er wordt gepest; er worden echt hele nare dingen gedaan. En toch lees je door, totdat het cirkeltje weer rond is en je eigenlijk weer bij de proloog bent aangekomen. Nadesh beschrijft het het beste: “Ooit vluchtte ik voor de bommen. Nu waren ze er weer. Ons klaslokaal zat er eigenlijk vol mee.” En die bommen zijn nu ontploft. Het enige wat achterblijft zijn vragen. Toch biedt Vluchtweg geen antwoorden. In plaats daarvan ligt er een uitnodiging om het boek dicht te slaan en op te kijken. Ik hoop dat dit boek veel klaslokalen gaat vinden, zodat de Miro’s gezien gaan worden. Zodat elke Nadesh zich welkom kan voelen, en veilig. En dat elke Jana durft om haar of zijn harde schild te laten vallen en om hulp te vragen.
“Lieve lezer, voel je je triest na het lezen van dit verhaal?” Sluit Goedele Ghijsen Vluchtweg af in haar nawoord. Het antwoord zal waarschijnlijk ja zijn, van sommige boeken blijft er nu eenmaal een triest gevoel achter. Maar dat is het teken van een goed boek en vooral een heel innemend boek.
Vluchtweg is een indrukwekkend, toegankelijk en actueel boek. Een warme, maar misschien vooral belangrijke, aanbeveling voor docenten en hun studenten.
12+ – Hoe voeg je nog iets nieuws toe aan het thema pesten in het klaslokaal? Klik op het trefwoord in je bibliotheekcatalogus en je krijgt al gauw zo’n duizend hits. Het is onvermijdelijk al tot op het bot uitgezogen motieven te gebruiken. Er is nagenoeg altijd een clubje ‘elite’ in het klaslokaal, aangevoerd door de superbitch bij wie er tóch veel willen horen. Die foute, knappe, geraffineerde aanvoerster hoort natuurlijk niet zomaar plat fout te zijn, ze krijgt een achtergrond die een en ander verklaart. Het gepeste meisje heeft iets weeks, een zwakke plek, niet zelden omdat ze anders is, bijvoorbeeld geïnteresseerd in iets creatiefs. Maar het kan ook ‘gewoon’ alleen al haar naam zijn. Er zijn wel helpers, jongens of meisjes die zich, al dan niet voorzichtig, verzetten tegen de leidster, maar die kunnen, zeker in de boeken voor wat oudere kinderen, niet voorkomen dat de boel gierend uit de hand loopt. Dat geldt ook voor de begripvolle docent(e), hoe goed die ook in staat is pesters én gepesten te begrijpen. In de laatste jaren zie je uiteraard ook de mogelijkheden van het pesten via sociale media. De verhalen zijn nagenoeg altijd tamelijk expliciet, ze gaan op emotie en herkenning en ze eindigen met een heldere moraal die ruimte biedt aan hoop en positiviteit. Zie Carry Slee, Lydia Rood, Anja Vereijken, Roger Vanhoeck, Brigitte Minne, Caja Cazemier…
Goedele Ghijsen zal zich dit allemaal ongetwijfeld gerealiseerd hebben en zocht dus naar een invalshoek die het onverminderd actuele onderwerp interessant doet blijven. De bekende, bovengenoemde elementen zijn er allemaal. Het gepeste meisje, Miro, is al eerder weggepest, op haar vorige school. Ze is anders, bijvoorbeeld omdat ze erg graag leest en ze heeft de verkeerde naam, een jongensnaam namelijk. Ze loopt op haar nieuwe school meteen tegen de foute diva Jana op, die haar resoluut van de plaats achterin de klas bonjourt. Miro komt voorin te zitten, naast een andere nieuweling (en vluchteling), Nadesh. Nadesh komt uit een oorlog, maar ontdekt dat in het klaslokaal kennelijk ook sprake van oorlog kan zijn. Miro en Jana strijden, ook een beetje om hem, feitelijk tot de grens. Of ze het allebei overleven, is in het slot nog geen uitgemaakte zaak.
Met het opvoeren van het personage Nadesh brengt Ghijsen originaliteit en spanning in het boek. Naast het nog wel iets voor de hand liggende element van de ellende van de oorlog is dat vooral de manier waarop hij al die rare gewoontes op school observeert. Het nonchalant omgaan met spullen, met schoenen bijvoorbeeld, die in zijn ogen behoren tot de basis van het leven. En begrip opbrengen voor een eetgevecht (met voedsel smijten naar elkaar) in de kantine kan hij uiteraard ook helemaal niet.
Ghijsen dikt het oorlogselement voor hem lekker aan door gebeurtenissen in te voegen als een evacuatieoefening met bijbehorend alarm, en politiecontroles. Op school met het oog op bezit van drugs, en bij zijn opvangplek. En dan zit hij ook nog middenin het keiharde gevecht tussen Jana en Miro, en probeert voortdurend voor allebei begrip op te brengen. Ook de meelevende docente Vos zit tussen de twee vuren, ze is goed op de hoogte van de problemen van alle twee.
Ghijsen kiest voor de geheide constructie van de perspectiefwisseling. Afwisselend, niet strak, kijk je mee met Miro, Jana en Nadesh. Het minst kom je te weten van Nadesh, wat goed gedaan is zodat daar niet al het sentiment komt te liggen, en ook passend bij zijn wens niet te veel te vertellen over wat hij heeft meegemaakt. Je krijgt opvallend veel te weten over Jana. Haar felle strijd met het thuisfront vertaalt ze naar agressie tegen de zwakke in de klas.
Vluchtweg is een goeie titel, passend bij de drie karakters. Op het voorplat is het woord mooi gesplitst. Een zwarte pagina brengt de lezer terug bij de proloog, die speelt vlak voor de dramatische afloop. Dat slot past bij de heftigheid van de gebeurtenissen in het laatste stuk van het verhaal, dat daar hier en daar wel een beetje érg erg is.
Het slotwoord werd geschreven door Ghijsen zelf, wat ik jammer vind. Je wordt als lezer, zonder tijd voor reflectie, uit de sfeer van het verhaal getrokken en meteen meegenomen naar de bedoelingen van de auteur, de moraal en de mogelijke oplossingen van de geschetste problemen. Een verwijzing naar haar website of een bericht van een wat neutralere instantie zou beter zijn geweest.
Door Henk Van Vliegen – Uit: Mappalibri
Er zijn debuten die extra aandacht verdienen. Vluchtweg van Goedele Ghijsen is zo’n debuut (toch binnen het domein van de jeugdroman). Het boek valt op door een boeiende compositie en een levendige typering van de verhoudingen in ‘de jungle’ van een klaslokaal.
Het verhaal is boeiend gecomponeerd omdat Ghijsen drie stemmen laat horen en kunstig met elkaar verweeft. Dat verweven gebeurt rond één centrale draad: de pesterijen waar Miro het slachtoffer van is. Miro is recent van school veranderd omdat ze op haar vorige school gepest werd met haar naam. Ze heeft een extravagante, soms overbezorgde moeder en een (wat vlak getypeerde) lakse vader. Haar karakter blijft vooral bij omdat ze zwalpt tussen zwakte, fatalisme en verzet. Ze wil niet altijd het pispaaltje zijn, maar belandt telkens weer tegen haar wil in een slachtofferrol. Daarvoor is vooral Jana verantwoordelijk, haantje-de-voorste van de klas, dominant en populair, maar tegelijk kwetsbaar door haar aan alcohol en mannen verslaafde moeder. Met haar heeft ze een tumultueuze relatie die haar frustratie en jaloezie voedt. Die relatie verklaart voor een deel haar pestgedrag. Heel herkenbaar beschrijft Ghijsen hoe ze de klas en vooral haar ‘hofhouding’ bespeelt en manipuleert. En dan is er nog Janesh, die met zijn ‘warme accent’ en donkere ogen de vijandschap tussen Jana en Miro alleen maar aanwakkert, ook al wil hij daar niets mee te maken hebben. Hij is gevlucht uit zijn geboorteland, waar hij getuige was van de moord op zijn vader en waar hij zijn moeder en broertje heeft moeten achterlaten. Hij wil zich het liefste zoveel mogelijk afzijdig houden van de ‘oorlog’ in de klas, die hem bij momenten te sterk herinnert aan de oorlog in zijn moederland. Die parallel tussen de twee ‘oorlogen’ is zinvol en verklaart ook voor een deel het gedrag van Janesh, die Miro wel in bescherming zou willen nemen, maar dat meestal niet durft of kan. Om het evenwicht tussen de drie verhaallijnen niet te verstoren, schetst Ghijsen zijn karakter en levensverhaal maar beknopt. Een voorbeeld daarvan zijn de enkele regels die zijn herinnering aan de gruwel thuis oproepen, een bijna poëtische impressie die meer suggereert dan beschrijft. Anderzijds bleef ik als lezer hier ook op mijn honger zitten. Ik wou echt meer weten over Janesh, hem nog beter begrijpen. Dat Ghijsen zijn karakter en leven zo weinig uitdiept, is echter het gevolg van haar keuze om drie standpunten en verhaallijnen te verweven, wat veel is voor een korte roman.
Hoe boeiend de compositie ook is en hoe herkenbaar de gedachten en motieven van pester, gepeste, meelopers en toeschouwers aan de zijlijn ook worden getypeerd, Goedele Ghijsen kan in haar schrijverschap zeker nog groeien, vooral dan in haar stijl en in de manier waarop ze haar verhaaldraden tot een ‘naadloos’ geheel verwerkt. De stijl is globaal gezien wel vlot, wat sterk is voor een debuut, maar ze kan nog meer afwisseling brengen in de zinslengte en zinsbouw. Soms stoort de opeenstapeling van korte, gelijklopende zinnen. En ze mag af en toe meer verbijzonderen of net suggestiever schrijven. Wat de compositie betreft, bij momenten lijkt die te veel op de kommetjes die Miro lijmt volgens een Japanse techniek: je ziet als lezer te sterk de breuklijnen waar het verhaal ‘gelijmd’ is. Op die plekken krijg je het gevoel dat verhaalelementen te zeer in functie van de plot uitgewerkt of ingelast worden. Zo kan Jana wel erg vlotjes op Miro’s facebookaccount nadat ze eerder zonder problemen een bericht kon versturen met Miro’s gsm. Het is ook te weinig waarschijnlijk dat Miro’s ouders zomaar de directie geloven, wanneer die vertelt dat Miro een naaktfoto van zichzelf verspreidde, zeker nadat eerder bleek dat die ouders en vooral haar moeder echt wel wisten hoe Miro gepest werd. Ten slotte komen vooral de woorden van Janesh op het einde soms over als die van een spreekbuis voor de (goede) bedoelingen van de auteur: ‘Kijk naar mij. Wat ik kan, kun jij ook. Er zijn doden genoeg op deze wereld. Dit is jouw vlucht, Miro. Laat het geen einde zijn, maar een nieuw begin.’ Of ‘Blijven ademen, Jana, denk ik. Vecht voor je leven. Doe het voor ons. Voor Miro. Vecht voor een nieuwe start. De start van een tweede leven. Met mensen om jullie heen. Nooit meer alleen.’
Maar laat het duidelijk zijn: dit zijn schoonheidsvlekjes op een waarlijk beloftevol debuut, waarvan vooral de manier waarop de auteur de spanningen verwoordt die pesterijen veroorzaken, lang blijft nazinderen.
Jan Van Coillie
Uit: Toin Duijx, Friesch Dagblad, 31 oktober 2021
Het boek heeft een hele mooie cover waar mooi gebruik gemaakt is van natuurlijke kleuren, deze worden bij alle illustraties in het boek gebruikt. De illustraties zijn gemaakt door Valesca van Waveren.
In de inhoudsopgave staat per AVI niveau aangegeven welke verhalen erin staan. In het begin zijn het vooral illustraties met een beetje tekst.
En hoe verder je in het boek komt hoe hoger het AVI niveau is.
In het boek zijn de verhaaltjes herkenbaar aan de kleine tekeningetjes bij het paginanummer, enkele voorbeelden AVI Start een eikel, M4 een boom en M5 een eekhoorn.
Op elk niveau gaat het over Sem en Noor die leuke avonturen in het bos beleven. Het idee van de groeiboeken is om kinderen leeskilometers te laten maken. Ze worden gestimuleerd om steeds een tekst te lezen die een stapje moeilijker is. Dat zal met dit boek ook zeker wel lukken. Ongemerkt zullen ze steeds wat moeilijkere verhalen lezen.
Het is niet alleen een leuk verhaal, maar er staan ook overlevingstips in het boek. Wat je moet doen als je verdwaald bent, of als het bliksemt. Er wordt ook uitgelegd hoe de morsecode werkt, hoe je water kunt vinden en het kunt zuiveren. Het is dus een echt survival groeiboek voor kinderen.
Uit: Wendy Blogt
Vluchtweg van Goedele Ghijsen is een boek met een heel relevant thema. Pesten en gepest worden is een onderwerp dat helaas nog steeds een ding is.
Vluchtweg is een verhaal dat wordt verteld vanuit het standpunt van drie verschillende personen uit dezelfde klas.
Nadesh, Miro en Jana zijn veroordeeld tot samenleven in de jungle van het klaslokaal. Elk strijden ze hun eigen oorlog. Elk reageren ze dat op een andere manier op hun klasgenoten af. De spanning stijgt, tot de bom ontploft.
Ik vond het heel interessant om dit verhaal vanuit verschillende standpunten te lezen. Je leert zo de personages beter kennen, maar ook krijgt het verhaal veel meer diepte.
Ik vond het verhaal, dat kort maar krachtig was, me een enorm beklemmend gevoel geven. Het is zo naar, herkenbaar en realistisch dat je middenin die klas zit en meevoelt met de kinderen die dit verhaal vertellen vanuit hun beleving en ervaring.
De schrijfstijl van Goedele vond ik erg fijn lezen. Het is een goed geschreven verhaal, met een interessant plot en gaf een mooie realistische inkijk in het leven van de pester, de gepeste en de klasgenoot die er wat aan wil doen maar door zijn eigen onzekerheid en problemen niet weet hoe hij het aan moet pakken. En laat zien dat alles wat er gebeurt een reden heeft. En waarom mensen zijn zoals ze zijn. Iedereen heeft een eigen verhaal.
Ik vond het echt een levensecht verhaal. Ik denk dan ook dat dit boek heel goed ingezet kan worden op scholen. Het gesprek dat je na het lezen van dit boek met elkaar kan hebben, zou een positief effect kunnen hebben voor de dynamiek in de klas.
Een echte aanrader dus! Voor iedereen eigenlijk. Het verandert echt je kijk op de wereld en laat je echt nadenken over pestsituaties, waar dan ook.
Met dit boek krijg je zeker en vast elke jonge, nieuwsgierige natuurliefhebber aan het lezen. Gebruik het in al je lessen rond Natuur in de eerste graad! Deze staat op mijn tiplijstje voor elke school!
Voor jou gelezen: Vluchtweg
Om de jeugdboekenmaand in stijl af te sluiten, nam onze stagiaire Oke het boek ‘Vluchtweg‘ van Goedele Ghijsen mee naar haar kot. Ze las het tussen de leuke kotavonden door, ondanks dat ze al in jaren geen jeugdboek meer had gelezen… Vond ze het boek een succes of een flop? We laten Oke aan het woord:
Sinds ik 10 jaar oud was, heb ik geen kinderboek meer gelezen. Zelfs geen meer vastgehad, denk ik. Ik ontwikkelde snel een hoog leesniveau en schakelde, ondanks enige frustratie van mijn leerkrachten, al vroeg over naar volwassenenliteratuur. Toen ik Vluchtweg mee naar huis kreeg was ik dan ook sceptisch en overtuigd dat ik met dit boek niet dezelfde diepgang en complexiteit zou ervaren als ik gewend ben. Gelukkig heb ik ongelijk gekregen!
“Elke zwakte vormt een gevaar…”
Vluchtweg volgt het verhaal van drie klasgenoten: Jana, Miro en Nadesh. Elk worstelen ze thuis met problemen: Nadesh verblijft in een asielcentrum zonder zijn familie, Jana heeft een alcohol- en seksverslaafde moeder en neemt daarom de zorg voor haar broertje op zich en Miro verhuist elk schooljaar van school om de pesters te omzeilen. Ik denk dat elke lezer zich wel in meer of mindere mate kan identificeren met een van hen. De klas biedt aanvankelijk een vluchtweg voor hun moeilijke thuissituaties, maar Jana en Miro vechten er een bikkelharde strijd uit met macht en populariteit als inzet. En ook de aandacht van Nadesh, de nieuwe knappe mysterieuze jongen, is het waard om voor te strijden. Na verloop van tijd ontspoort het conflict en kent het een akelig einde. Hopelijk kent het verhaal een vervolg…
Dagboek
Het boek leest als een trein! Het is geschreven in dagboekvorm, waarbij de drie hoofdpersonages afwisselend hun perspectief bieden op dezelfde gebeurtenissen. Die stijl maakt het verhaal erg boeiend: je krijgt informatie van alle kampen en kan ook in de hoofden van de personages kijken. Je weet dus meer dan de protagonisten. Iets wat ik altijd heel interessant vind. Juist doordat het verhaal zo dicht aanleunt bij de realiteit, krijgt het soms een griezelig kantje. Als iemand die zelf nooit echt populair is geweest in het middelbaar, was het soms wat slikken toen ik de passages van Miro las. De emoties die zij ervaart kan ik mij levendig inbeelden. Ik denk dat heel wat jonge lezers een gelijkaardige ervaring bij dit boek gaan hebben.
Helden of schurken?
Het thema van de jeugdboekenmaand, helden en schurken, komt sterk terug in het verhaal: de drie hoofdpersonages zijn zowel held als schurk. Jana zorgt thuis voor haar broertje omdat haar alcoholverslaafde moeder die rol niet opneemt. Maar ze maakt Miro wel de dupe van haar jaloezie. Miro probeert te overleven in de bikkelharde klasjungle en laat zich niet doen door Jana, maar haar wraakacties moeten niet onderdoen voor de pesterijen van Jana. En Nadesh heeft dan wel op heroïsche wijze een loodzware vlucht uit zijn moederland ondernomen, maar kijkt de andere kant op telkens Jana haar klauwen in Miro zet. Vluchtweg toont aan hoe goed en kwaad soms hand in hand gaan en dat je de wereld niet zwart-wit moet bekijken…